قدم زدن در دوران درخشان روم باستان (معرفی و بررسی بازی تراژان)
معرفی
بازی رومیزی «تراژان»
Trajan
در سال ۲۰۱۱ از سوی کمپانی‌هایی مانند هوش (HUCH!)،
ژیگامیک (Gigamic) و … روانه‌ی بازار شد.
طراح این بازی فکری استفان فلد (Stefan
feld) نام دارد که در سال ۱۹۷۰در شهر کارلسروهه
آلمان (Karlsruhe, Germany) به دنیا آمد و اکنون ۴۷ ساله است.
معلم، مدیر و طراح برجسته‌ای که به عنوان یکی از برجسته‌ترین
طراحان ژانر (Eurogame) و هم
چنین برای استفاده هوشمندانه از تاس در بازی‌هایش، شناخته شده
است.
استراسبورگ (Strasbourg)
و بروج (Bruges)
از آثار فلد (feld) می‌باشند که برای جایزه معتبر « Kennerspiel des Jahres
» در آلمان نامزد شده‌اند. از دیگر طراحی‌های استفان فلد می‌توان
به رم (Roma) ،
نتردام (Notre
Dame) ، لونا (Luna)
،آمریگو (Amerigo)
و … اشاره کرد.
Stefen Feld
تاریخچه
مارکوس اولیپیوس تراژانوس (Marcus
Ulpius Nerva Traianus Augustus) که به اختصار تراژان نامیده
می‌شود امپراتور روم از
سال ۹۸ تا ۱۱۷میلادی،
یکی از مشهورترین قیصران و
به عقیده ی برخی از مورخان بزرگترین قیصر روم (Rome) بود.
او با کارهای مفیدی که انجام داد سنای روم را به شدت پیرو خویش
ساخت و مانند امپراتور نروا به حمایت کودکان فقیر همت گماشت
.تراژان در پیشرفت امور کشاورزی کوشش فراوان داشت و نسبت به تفرقه
اندازان بی‌رحمانه رفتار می‌کرد.او به ساخت ابنیه علاقه‌ی فراوانی
نشان می‌داد و سرداری کم نظیر به شمار می‌آمد. تراژان (Tragan) با
حملات خود به سمت مشرق، ارمنستان را به تصرف درآورد و مقدمات جنگی
بزرگ را با خسرو اشکانی (اشک بیست وچهارم ) فراهم ساخت؛ وی در
سال ۱۱۶ م . پارت‌ها را شکست داد و از دجله گذشت و شهر
تیسفون را تصرف کرد. خسرو اشکانی با خانواده و خزانه از شهر
گریخت، زیرا صلاح نمی‌دید که در دشت با قشون روم درآویزد. در آخر
ودر سال ۱۱۶ م . طغیان مردم ایران بر ضد لشکریان تراژان
شروع شد و کوشش‌های امپراتور روم مفید واقع نگردید و ناگزیر به
عقب نشینی گشت؛ هنوز کار به سامان نرسیده بود که تراژان در
سال ۱۱۷ م . درگذشت و آن همه کوشش‌های امپراتور
بلندپرواز روم که می‌خواست مانند اسکندر جهانگشایی کند بی‌نتیجه
ماند.
مقدمه
استفان فلد با مطالعه‌ی دقیق بر روی تاریخچه‌ی تراژان، به خوبی از
علایق مارکوس اولیپیوس تراژانوس (Marcus Ulpius Nerva Traianus
Augustus) آگاه می‌شود و هر آن چه که برای تراژان ارزشمند
بوده را در طراحی خود جای می‌دهد.
در این بازی، بازیکنان تلاش می‌کنند تا نفوذ و قدرت خود را در
زمینه‌های مختلف زندگی رومی مانند: نفوذ سیاسی، تجاری، سلطه نظامی
و دیگر بخش‌های مهم فرهنگ رومی، افزایش دهند. در تراژان، یک
بازیکن دارای شش امکان می‌باشد: ساخت، تجارت، گرفتن کاشی از
انجمن، استفاده از ارتش، تأثیرگذاری بر مجلس سنا و قرار دادن
کاشی‌های تراجان بر روی صفحه‌ی شخصی.
تراژان (Trajan) از چهار ربع سال تشکیل می‌شود ، که هر ربع سال در
چهار دور انجام می‌پذیرد و هر دور برابر است با یک چرخش کامل
نشانگر زمان . با اتمام فصل چهارم و محاسبه‌ی امتیازات اضافه،
برنده‌ی بازی مشخص خواهد شد.
در شروع بازی، هر بازیکن دارای دو قطعه متفاوت رنگی در هر یک از
شش بخش (کاسه) صفحه‌ی شخصی خود می‌باشد. در یک نوبت، بازیکن تمام
قطعات را از یک کاسه جمع می‌کند و آن‌ها را به صورت یک به یک و در
جهت عقربه‌های ساعت در کاسه‌ها توزیع می‌نماید. آخرین کاسه‌ای که
آخرین قطعه رنگی را در خود جای می‌دهد، کاسه هدف نامیده می‌شود و
بازیکن باید اقدامات مربوط به آن کاسه را روی صفحه‌ی اصلی (Board)
بازی انجام دهد.اقدام مربوط به هر کاسه در کنار آن بخش مشخص شده
است.
مکانیزم
- حرکت منطقه‌ای (Area
Movement) - کشیدن کارت (Card
Drafting) - مدیریت دست / مدیریت کارت‌ها (Hand
Management) - جمع آوری مجموعه (Set
Collection)
(برای آشنایی با
انواع مکانیزم و توضیحات بیشتر به سایت سرزمین ذهن زیبا
(www.lbmind.com) مراجعه
فرمایید)
دسته بندی
این بازی در دسته ی بازی‌های باستانی (Ancient)
و سیاسی (Political) قرار می‌گیرد.
قوانین و گیم پلی
تراژان (Trajan) این
امکان را به شما می‌دهد تا با استفاده هوشمندانه از ۶ عمل اصلی ،
امتیازات پیروزی را به دست آورید؛ اما کلید موفقیت در چیدمان و
جا‌‌‌به‌جایی‌های هوشمندانه‌ی نشانگرهای رنگی بر روی سینی‌های
انجام عمل می‌باشد. اینکه کدام سینی در کدام زمان، سینی هدف واقع
و عمل آن انجام شود و یا توسط کدام رنگ از نشانگرها پر شود از
نکاتی است که می‌تواند بسیار تعیین کننده باشد.
۶ عمل اصلی شامل ساخت، تجارت، گرفتن کاشی از
انجمن، استفاده از ارتش، تأثیرگذاری بر مجلس سنا و قرار دادن
کاشی‌های تراجان بر روی صفحه‌ی شخصی، می‌باشد.
نوبت هر بازیکن شامل مراحل زیر است:
- جابهجایی نشانگرهای رنگی و حرکت دادن نشانگر زمان
(اجباری) - کامل کردن کاشی تراژان (در صورت امکان)
- انجام عمل سینی هدف (یکی از ۶ عمل اصلی)
- انجام عمل اضافه (در صورت امکان)
جابهجایی نشانگرها
یک سینی را انتخاب می‌کنیم، تمامی نشانگرهای رنگی آن سینی
را در جهت عقربه‌های ساعت، به صورت تک‌تک در سینی‌های بعد از آن
قرار می‌دهیم.
جابهجایی نشانگر زمان
نشانگر زمان بر اساس تعداد نشانگرهایی که هر بازیکن در هر
نوبت جابه‌جا می‌کند، در مسیر زمان، حرکت داده می‌شود؛ هرگاه
نشانگر زمان به نقطه‌ی شروع خود رسید، این دور از بازی، پس از
اتمام نوبت بازیکن فعال، به پایان می‌رسد
کامل کردن کاشی تراژان
کاشی‌های تراژان انواع مختلفی دارند که در ابتدای بازی، ۳
نوع از آن ها را دریافت می‌کنید (به انتخاب خودتان). کاشی‌های
تراژان دریافتی را باید در صفحه‌ی شخصی و در کنار سینی‌های مشخص
شده قرار دهید. در ادامه‌ی بازی می‌توانید کاشی‌های تراژان بیشتری
را نیز داشته باشید (چنان چه سینی هدف عمل تراژان را انتخاب
کنید). در بالای تمامی کاشی‌های تراژان، دو دایره‌ی رنگی وجود
دارد، در صورتی که بتوانید نشانگرهای رنگی را به گونه‌ای جابه‌جا
کنید که رنگ نشانگرهای موجود در سینی، مطابق با دایره‌های رنگی
کاشی تراژان متصل به آن سینی باشد، می‌توانید آن کاشی را از بازی
خارج کنید و از امتیازات و یا اعمال ثانویه‌ی آن بهره
ببرید.
انجام عمل سینی هدف
در صفحه‌ی هر بازیکن ۶ سینی وجود دارد که هر سینی یک عمل خاص را
نشان می‌دهد. سینی هدف کاسه‌ای است که آخرین نشانگر رنگی حاصل از
جابهجایی نشانگرها، در آن قرار می‌گیرد. بعضی اعمال به شما
امکان‌های متنوعی می‌دهند و این کار پیچیدگی و جذابیت بازی را دو
چندان می‌کند. به طور مثال در بخش دریانوردی چهار امکان برای شما
وجود دارد و شما باید یکی از آن‌ها را انتخاب کنید.
خلاصه‌ای از فعالیت‌هایی که در بخش‌های مختلف بازی انجام می‌دهید:
سنا: هر بار که عمل سنا را انتخاب می‌کنید،
مهره‌ی سنای خود را یک واحد به جلو حرکت می‌دهید(امتیاز مشخصی را
هم دریافت می‌کنید). کسی که در پایان هر فصل بیشترین امتیاز سنا
را داشته باشد، کنسول و نفر دوم نایب کنسول لقب می‌گیرد. سپس
کنسول و نایب آن می‌توانند کارت‌های جایزه‌ی سنا را دریافت کنند.
این کارت‌ها به شما الگویی می‌دهند که می‌توانید بر اساس آن‌ها
بازی را دنبال کنید و در پایان امتیازهای زیادی را به دست آورید.
تراژان: کاشی‌های تراژان انواع مختلفی دارند؛ با
انتخاب کاسه‌ی تراژان به عنوان کاسه‌ی هدف، می‌توانید یکی از
کاشی‌های تراژان را انتخاب کنید و آن را در صفحه‌ی شخصی خود، زیر
طاق تراژان قرار دهید و طاق تراژان را به اولین جای خالی منتقل
کنید؛ هدف آن است که بتوانید رنگ‌های مورد نیاز آن کاشی تراژان را
به وسیله نشانگرهای رنگی خود تامین کنید و از امتیازات آن کاشی
بهره‌مند شوید.
انجمن: یکی از کاشی‌های انجمن را انتخاب
می‌کنید؛ این کاشی بر اساس نوع آن می‌تواند شما را برای انجام عمل
اضافه یا تامین مالیات و یا برای افزایش قدرت در سنا و… یاری کند.
دریانوردی: در قسمت دریانوردی می‌توانید صاحب
کارت‌های کالا شوید و یا کالاهای خود را سوار کشتی‌هایی کنید که
منتظر بارگیری هستند؛ سه کشتی وجود دارد که هر کدام بر اساس نیاز
خود مشخص می‌کنند که چگونه می‌توانید از کالاهای خود استفاده کنید
و امتیاز آن‌ها را دریافت نمایید.
کارگری: شما می‌توانید کارگرهای خود را وارد کمپ
کنید تا به کار مشغول شوند؛ کارگران تلاش می‌کنند تا برای شما
ساخت و ساز انجام دهند و شما را در کسب امتیاز یاری دهند.
نظامی: فرمانده ارتش و سربازانتان را آماده‌ی
حمله کنید. با انتقال فرمانده و یک سرباز به یک منطقه‌ی هم مرز،
می‌توانید آن سرزمین را غارت کنید و مالک امتیازات آن سرزمین
باشید.
انجام عمل اضافه
کاشی‌هایی وجود دارند که این امکان را برای شما فراهم می‌کنند تا
با دریافت آن‌ها بتوانید در مواقع نیاز، آن‌ها را خرج کنید و با
توجه به نوع کاشی، عمل مشخصی را انجام دهید.
کاشی‌های تقاضا
در پایان دورهای اول، دوم و سوم در هر فصل (ربع سال) یک کاشی
تقاضا (کاشی‌های نان، آتش و یا کلاهخود) رو می‌شود که در پایان هر
فصل حکم مالیات را دارد. در پایان دور چهارم (که فصل به اتمام
می‌رسد) پس از پایان نوبت بازیکن فعال، باید مالیات‌های هر نفر،
بر اساس کاشی‌های رو شده پرداخت شود؛ در غیر این صورت از امتیاز
بازیکنان کسر خواهد شد.
پایان هر فصل
کارهایی که در پایان ۴ دور از بازی (یک فصل) باید انجام شود:
- رسیدگی به تقاضاهای مردمی (پرداخت مالیات)
- تعادل قدرت در سنا (مشخص شدن کنسول و نایب کنسول بر اساس
امتیازات کسب شده در سنا و دریافت کارت‌های جایزه‌شان) - حذف کاشی‌ها و پر کردن مجدد صفحه (کاشی‌های انجمن و کاشی‌های
موجود در بخش نظامی) - جاگذاری دو کارت جایزه در قسمت سنا (به رنگ طلایی)
- چرخاندن کشتی‌های خاکستری به سمت طلایی (اگر در طول فصل
استفاده شده باشند)
پایان بازی و امتیازگیری
با اتمام دور چهارم از فصل چهارم، بازی به پایان خواهد رسید و
مجموع امتیازات کسب شده در طول بازی با امتیازاتی که در پایان
بازی اضافه خواهد شد، برنده را مشخص خواهد نمود.
کارت‌های کالا در دست بازیکنان، کارگران موجود در کمپ کارگری،
سربازان موجود در کمپ نظامی، کاشی‌های تراژان موجود در دایره
اعمال، ست های سه تایی و چهارتایی کاشی‌های ساختمانی و کارت‌های
جایزه بر اساس موارد درج شده روی آن‌ها، همه‌ی آن چیزی است که در
پایان نفر اول را معرفی خواهد کرد.
رتبه بازی
تراژان (Trajan) در سایت معتبر «Board Game Geek» از میان
بازی‌های استراتژیک رتبه‌ی ۴۵ و در میان تمامی بازی‌ها رتبه‌ی ۶۱
را داراست؛ که نشان از محبوبیت و مقبولیت این بازی در سراسر جهان
دارد. تراژان در این رتبه بندی جایگاه بهتری نسبت به بازی‌های
شناخته شده‌ای مانند : عصر حجر (Stone Age) ، تاج وتخت (A
Game of Thrones) ، استانبول (Istanbul)
، پندمیک (Pandemic)
و … دارد.
سخن پایانی
تراژان (Trajan) و امثال تراژان، بازی‌هایی نیستند که شما را
وادار به بروز هیجانات برون گرایانه کنند. تراژان بازی نسبتا سخت
و سنگینی است که نیاز به تمرکز بالا و تفکر بسیار دارد. شاید اگر
تراژان را برای بار اول و یا دوم بازی کنید، متوجه این موضوع
نشوید، زیرا امتیازهای زیادی در دل قسمت‌های مختلف صفحه (Board)
شما را سرگرم خواهد کرد، ولی موضوع مهم این است که در بارانی از
امتیازها چه کسی می‌تواند آسمانش را بارانی‌تر کند.
نکته‌ی مهم و جذاب دیگری که در این بازی دیده می‌شود، طراحی
مکانیزمی فوق‌العاده برای انتخاب عمل مورد نظر هر بازیکن است؛ که
نشان‌دهنده‌ی ابتکار و خلاقیت استفان فلد (Stefan feld) در طراحی
می‌باشد. در تراژان شما با تاس سروکار نخواهید داشت و این اولین
نشانه برای دریافت این مطلب است که برای پیروزی نمی‌توانید به
فاکتور شانس متکی باشید. البته ناگفته نماند این مکانیزم هم گاهی
محدودیت‌هایی برای رسیدن به عمل مورد نظر ایجاد خواهد کرد و این
به جذابیت‌های ماجرا اضافه می‌کند.
در تراژان به راحتی می‌توان در هر دور امتیاز گرفت، اما به سختی
می‌توان قهرمان شد؛ بنابراین به هیچ عنوان نباید فریب امتیازاتی
که می‌گیرید را بخورید و باید با نگاهی وسیع‌تر به آن‌چه اتفاق
خواهد افتاد، بنگرید و برای هر حرکت برنامه‌ای مشخص داشته باشید؛
این ویژگی یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی است که این بازی را درخشان
می‌کند. در تراژان نفر پیروز، به راستی قهرمان خواهد بود.
از ایراداتی که می‌توان به تراژان گرفت شاید باید به طراحی
گرافیکی نه چندان قابل توجه این بازی اشاره کرد؛ رنگ‌های مرده‌ای
که چندان چنگی به دل نمی‌زنند و توجه‌ای را به خود جلب نمی‌کنند؛
البته شاید این هم دلیلی باشد برای تمرکز بیشتر روی اصل بازی …
در مجموع از نظر بنده، تراژان برای کسانی که بازی‌های استراتژیک
را دنبال می‌کنند، بسیار جذاب و سرشار از استرس‌های درونی خواهد
بود. جعبه‌ی زیبا و قیمت مناسب تراژان (Trajan) از دیگر ویژگی‌های
مثبت این بازی است. تراژان را هر بار که بازی می‌کنید، بیشتر با
ظرافت‌های آن آشنا می‌شوید.
نویسنده: نیما علمی
